Türkiye’de Boşanma Nedenlerinin Toplumsal Kökenleri ve Boşanma Sonrası Deneyimler

Abstract

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bazı geleneksel değerlerin hala kabul görmesi boşanma nedenlerini özgün kılmaktadır. Boşanma nedenleri ve sonuçları, ekonomik koşullardaki değişiklikleri, cinsiyete dayalı iş bölümü ve kolektivizme karşı yükselen bireysellik eğilimi içerir. Ekonomik istikrarsızlık ve düşen yaşam standartları, özellikle gelir paylaşımını hesaba kattıktan sonra bile orantısız mali zorluklarla karşı karşıya kalan kadınlar için boşanmanın sadece bir nedeni değil, aynı zamanda kaçınılmaz bir sonucudur. Cinsiyet farklılıkları ile sosyal ve ekonomik koşullardaki değişimler, Türkiye’de ve dünyada boşanma oranlarının artmasındaki temel faktörlerdir. Bu çalışma, TAYA-2021 veri setinin çoklu mütekabiliyet analizini (ÇMA) kullanarak, Türkiye’deki bireylerin cinsiyet, eğitim, gelir, medeni durum, bölgeye göre boşanma nedenlerinin benzerlik ve kümelenmelerini incelemeyi amaçlamaktadır. Veri seti, daha önce en az bir kez boşanmış 18 yaş üstü kadın ve erkeklerin boşanma sebeplerine ilişkin bilgileri içermektedir. ÇMA analizi sonuçları hem erkeklerin hem de kadınların ekonomik ve ailevi sorunlar gibi birtakım benzer boşanma sebeplerine sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Ancak bu nedenlere verilen yanıt yoğunluklarında cinsiyet farklılıkları bulunmaktadır. Kadınlar ev odaklı ve aile içi şiddet gibi faktörlere daha fazla önem verme eğilimindeyken, erkekler ev odaklı ve geniş aileden gelen görüşün kabulü gibi pratik konulara eğilim göstermiştir. Çalışma ayrıca, gelir ve eğitim düzeyi gibi sosyoekonomik faktörlerin her iki cinsiyet için de boşanma nedenlerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir.